Đường nhiều ổ gà nguy hiểm
Có thể do hóa trị hoặc do lượng hoóc môn thấp từ tuyến yên, vùng dưới đồi hoặc tuyến thượng thận. Dạng này hiếm gặp.Biên giới Tây Nam, 24/7 - Kỳ 2: Trên đồng trống Vĩnh Điều
Tại cuộc họp giao ban đầu quý 2/2024, Bộ NN-PTNT đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm đối với ngành thú y và chăn nuôi cụ thể gồm: Tập trung triển khai phòng, chống dịch bệnh, nhất là bệnh cúm gia cầm, bệnh dại, dịch tả heo châu Phi; xây dựng vùng, cơ sở an toàn dịch bệnh để xuất khẩu; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc nhập khẩu phụ phẩm, nội tạng động vật... vào Việt Nam; tổ chức thanh tra, kiểm tra các cơ sở nhập khẩu, nhập khẩu gia công, chế biến xuất khẩu, quá cảnh, chuyển cảnh... bảo đảm theo đúng quy định. Trong đó, Cục Chăn nuôi phối hợp với các cơ quan chức năng, các hiệp hội, ngành hàng tuyên truyền người dân hạn chế sử dụng các sản phẩm gia cầm thải loại, nhập lậu.
Cô gái rời TP.HCM về quê xây dựng khu vườn xanh mướt, hoa nở quanh nhà...
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Việc BTC SEA Games 33 ở Thái Lan bỏ thông lệ bổ sung cầu thủ quá tuổi sẽ giúp môn bóng đá nam trở thành sân chơi thuần túy dành cho các cầu thủ trẻ. Đội tuyển U.22 Việt Nam khi đó sẽ gồm toàn những gương mặt sinh sau ngày 1.1.2003.Đến lúc này, chúng ta có thể xác định được bộ khung cơ bản sẽ gồm bộ 3 người hùng vô địch AFF Cup 2024 vừa qua gồm thủ môn Trần Trung Kiên, tiền vệ Khuất Văn Khang, tiền đạo Bùi Vĩ Hào đều sinh năm 2003.Trung Kiên là cầu thủ duy nhất không thi đấu phút nào trong hành trình đội tuyển Việt Nam chinh phục thành công AFF Cup 2024. Tuy nhiên, anh chắc chắn đã có những trải nghiệm quý báu để tích lũy cho tương lai.Đặc biệt, Trung Kiên đang là sự lựa chọn số 1 ở CLB HAGL với 10 trận bắt chính, có nhiều pha cản phá thành công ấn tượng giúp anh đang ngày một cứng cáp hơn trong đấu trường V-League.Tương tự, Khuất Văn Khang đang là sự lựa chọn hàng đầu của HLV Nguyễn Đức Thắng trong vai trò tiền đạo lệch phải, tận dụng tối đa cái chân trái rất khéo léo của anh, thể hiện qua cú cứa lòng ghi bàn vào lưới CLB Hải Phòng khiến nhiều người tấm tắc.Tại CLB Bình Dương, Bùi Vĩ Hào mặc nhiên chiếm một suất đá chính bên cạnh đàn anh Tiến Linh. Dù chưa có bàn thắng nào ở V-League mùa này (phần vì anh kém may mắn khi bóng nhiều lần dội khung thành ra ngoài), Vĩ Hào vẫn gây ấn tượng bởi tốc độ và sự dẻo dai hiếm có của mình.Mở rộng ra, HLV Kim Sang-sik dường như cũng đã "chấm sẵn" những gương mặt có mặt ở đợt tập trung cuối cùng ở Hàn Quốc trước khi gút lại đội hình gồm Nguyễn Văn Trường, Nguyễn Thái Sơn (2003) và Nguyễn Đình Bắc (2004).Trong số này, Đình Bắc và Thái Sơn đều nằm trong đội hình đá chính ở CLB Công an Hà Nội và Thanh Hóa, đảm bảo bổ sung khả năng cống hiến chuyên môn lẫn kinh nghiệm cho đội tuyển U.22 Việt Nam.So với 2 cái tên kể trên, tiền vệ Văn Trường ít thi đấu hơn, nhưng đã có 3 mùa chinh chiến ở đấu trường cao nhất Việt Nam, từng cùng Khuất Văn Khang chơi cực kỳ ấn tượng trong màu áo đội tuyển U.23 Việt Nam tại giải U.23 châu Á 2022.Bên cạnh đó, ông Kim có thể đặt kỳ vọng vào những cầu thủ trẻ đã và đang thường xuyên chinh chiến trong màu áo đội tuyển U.23 Việt Nam ở giải U.23 châu Á, U.23 Đông Nam Á hoặc ASIAD 2022 tại Hàng Châu (Trung Quốc). Lứa cầu thủ sinh năm 2003 có thể kể tên Hồ Văn Cường, Nguyễn Đức Phú, Nguyễn Hồng Phúc, Nguyễn Đức Anh, Nguyễn Thanh Nhàn, Đinh Xuân Tiến, Nguyễn Quốc Việt, Nguyễn Phi Hoàng, Nguyễn Nhật Minh, Hà Châu Phi…Ngoài ra Nguyễn Đức Việt, Trần Nam Hải, Nguyễn Ngọc Mỹ, Đoàn Ngọc Hà (2004), Lê Nguyên Hoàng, Nguyễn Mạnh Hưng, Thái Bá Đạt, Nguyễn Đăng Dương (2005), Lê Đình Long Vũ (2006)… đều sẽ là những sự bổ sung đầy hứa hẹn.Mới nhất, việc CLB TP.HCM vừa trình làng và nỗ lực lấy hộ chiếu Việt Nam cho trung vệ Việt kiều Zan Nguyễn (sinh năm 2006, cao 1,90 m) hứa hẹn sẽ giúp HLV Kim Sang-sik có thêm sự lựa chọn ấn tượng cho hàng thủ, trong cuộc cạnh tranh hứa hẹn sẽ rất khốc liệt với Thái Lan, Indonesia, Malaysia thậm chí là Lào tại SEA Games 33 tới.
Rác và cỏ um tùm trên dải phân cách
Tại vòng loại khu vực Duyên hải miền Trung - giải bóng đá Thanh Niên sinh viên Việt Nam lần III - 2025 cúp THACO (TNSV THACO cup 2025), đội Trường CĐ FPT Polytechnic được xem là "hiện tượng". Dưới sự dẫn dắt của HLV Trần Hữu Đông Triều, đội Trường CĐ FPT Polytechnic thể hiện lối chơi rất bài bản, tiến bộ vượt bậc so với mùa đầu tiên tham gia vào năm 2023.Nằm ở nhóm đấu khó với 2 đội bóng giàu kinh nghiệm hơn tại vòng loại khu vực là Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật - ĐH Đà Nẵng và ĐH Huế (nhà vô địch mùa 2023), đội Trường CĐ FPT Polytechnic đã cho thấy bản lĩnh khi sớm giành vé play-off với thành tích bất bại (1 thắng, 1 hòa). Sau chiến thắng 1-0 trước đội Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật - ĐH Đà Nẵng ở trận ra quân, thầy trò HLV Đông Triều tiếp tục thi đấu quật khởi, khiến cho đội ĐH Huế phải rất chật vật mới có thể kiếm được 1 điểm.Đội Trường CĐ FPT Polytechnic chỉ còn cách tấm vé dự vòng chung kết toàn quốc 1 trận đấu nữa, nhưng sẽ phải vượt qua "hòn đá tảng" mang tên Trường ĐH Thể dục thể thao Đà Nẵng. Đội Trường ĐH Thể dục thể thao Đà Nẵng trong lần đầu tiên dự giải vào năm 2024 đã giành vé dự vòng chung kết. Tại giải năm nay, đội bóng chuyên ngành thể thao dù hao hụt về lực lượng, nhưng vẫn được xem là ứng viên sáng giá cho suất đại diện khu vực Duyên hải miền Trung vào TP.HCM thi đấu.Màn so tài giữa đội Trường CĐ FPT Polytechnic và đội Trường ĐH Thể dục thể thao Đà Nẵng sẽ là cuộc chiến rất khốc liệt, khi hai cái tên này hiện được đánh giá là đáng gờm nhất tại vòng loại khu vực Duyên hải miền Trung. "Đối với chúng tôi thì trận nào cũng là trận chung kết. Với trận play-off thì chỉ có 80 phút thôi, đá loại trực tiếp. Do đó, cơ hội chia đều cho 2 đội. Bản thân tôi và các cầu thủ đều muốn được đá vòng chung kết. Để làm được điều đó, chúng tôi phải quyết tâm cao nhất", HLV Đông Triều chia sẻ.Phía ngược lại, HLV trưởng đội Trường ĐH Thể dục thể thao Đà Nẵng - Trần Trung Kiên nhận định: "Chúng tôi đã hoàn thành mục tiêu đầu tiên là lọt vào vòng play-off. Bây giờ, đội Trường ĐH Thể dục thể thao Đà Nẵng sẽ hướng đến việc giành suất vào vòng chung kết, điều mà chúng tôi đã làm được vào mùa trước. Tuy nhiên, bước vào trận play-off sẽ khó khăn hơn rất nhiều. Điều quan trọng nhất tôi muốn là các cầu thủ Trường ĐH Thể dục thể thao Đà Nẵng sẽ duy trì được sự ổn định trong tâm lý thi đấu".Bên cạnh đó, tiền đạo trụ cột của đội Trường ĐH Thể dục thể thao Đà Nẵng - Nguyễn Văn Chiến chia sẻ: "Theo tôi, đội Trường CĐ FPT Polytechnic là đáng gờm nhất tại vòng loại khu vực, khi tập thể này quy tụ nhiều cầu thủ chất lượng đến từ các miền. Đối thủ mạnh, nhưng chúng tôi sẽ thi đấu hết mình. Tôi muốn mình có thể ghi bàn để góp công đưa đội bóng vào vòng chung kết tại TP.HCM".
